3 Gramatyka

ZAIMKI

Zaimki osobowe w formie dopełnieniowej

W języku norweskim zaimki osobowe mają dwie formy: podmiotu i dopełnienia.

Den/det

Zaimki den i det mogą również zastępować rzeczowniki nieosobowe. Den zastępuje rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego, a det rodzaju nijakiego:

CZASOWNIKI

Czasowniki posiłkowe + bezokolicznik

Czasowniki posiłkowe:

Po czasownikach posiłkowych nie używa się znaku bezokolicznika å:

Skal + bezokolicznik wskazuje często na czas przyszły:

RZECZOWNIKI

Forma określona

W Rozdziale 2 przedstawiliśmy rodzajniki nieokreślone en, ei i et, które wskazują na rodzaj gramatyczny rzeczowników w formie nieokreślonej. Formę określoną rzeczowników tworzy się przez dodanie odpowiedniego przyrostka. Do rzeczowników rodzaju męskiego dodaje się przyrostek –en, do rzeczowników rodzaju żeńskiego –a, a nijakiego –et.

Rodzajnik określony używany jest wtedy, gdy mówimy o czymś (o osobie bądź rzeczy), co zostało już wcześniej wspomniane, określone lub wymienione, albo gdy wskazujemy rzeczy jedyne w swoim rodzaju, powszechnie wszystkim znane.

Należy pamiętać, że nie zawsze rodzaj gramatyczny wyrazu norweskiego zgodny jest z rodzajem gramatycznym polskiego wyrazu o tym samym znaczeniu.

Jeśli rzeczownik kończy się na literę –e, dodajemy tylko –n do rzeczowników rodzaju męskiego i  –t do rzeczowników rodzaju nijakiego. W rzeczownikach rodzaju żeńskiego z końcówką –e opuszczamy ją i zastępujemy –a:

Liczba mnoga

Liczbę mnogą rzeczowników nieokreślonych tworzy się zazwyczaj poprzez dodanie końcówki -er lub -r, gdy wyraz kończy się na literę -e:

Krótkie (jednosylabowe) rzeczowniki rodzaju nijakiego w liczbie mnogiej nie przyjmują żadnej końcówki:

Liczbę mnogą rzeczowników określonych tworzy się najczęściej poprzez dodanie końcówki -(e)ne:

Niektóre formy nieregularne liczby mnogiej

Dopełniacz

Dopełniacz to przypadek rzeczownika określający w większości języków właściciela czegoś i odpowiadający na pytanie czyj?

W celu wskazania na posiadacza/właściciela formę dopełniacza tworzymy poprzez:

1. dodanie -s do rzeczownika: Dinas rom. (Pokój Diny)
   lub
2. użycie przyimka til: Rommet til Dina. (Pokój Diny).

Należy zwrócić uwagę na to, że rzeczownik oznaczający własność w punkcie 1) występuje w formie nieokreślonej, a w punkcie 2) w formie określonej.

SZYK WYRAZÓW

Det er

Konstrukcji det er używa się do pokazania, że coś istnieje. Odpowiada ona polskiemu «jest», «istnieje» lub «znajduje się». Det er jest używane z rzeczownikami liczby pojedynczej i mnogiej:

Det nie może nigdy zostać w tego typu zdaniach opuszczone, nawet jeśli zdanie rozpoczyna się od dopełnienia. Wówczas przed det umieszcza się czasownik (ponieważ czasownik jest zawsze drugim elementem zdania):