6 Grammatikk

6 Grammatikk

Pekeord

Pekeord spesifiserer et objekt og avstanden til objektet.

Legg merke til at substantivet, som står bak pekeordet, får bestemt form: denne bilen og så videre.

  Nær    Fjern   
Hankjønn  denne koppen    den koppen   
Hunkjønn  denne døra    den døra   
Intetkjønn  dette glasset    det glasset   
Flertall  disse koppene    de koppene   

Verb - Infinitiv

I kapittel 2 snakket vi om infinitivsmerket å:

Hyggelig å hilse på deg.   
Hoda begynner å bli trøtt.    

I tillegg bruker vi også noen uttrykk med preposisjon fulgt av  å + infinitiv:

for å        Rana går til disken for å bestille. 
å ha lyst til        Ali har lyst til å kjøpe klær. 

 

Hjelpeverb uten hovedverb  (uttrykk for bevegelse)

Vi bruker ikke infinitivsmerket å etter hjelpeverb (se Kapittel 3). Når et hjelpeverb står foran et uttrykk som indikerer bevegelse, kan hovedverbet bli utelatt. Dette er vanlig når hovedverbet er gå, dra eller reise:

Hun skal reise til Paris   →  Hun skal til Paris.   
Nå må de gå tilbake.   →  Nå må de tilbake.   

Adjektiv

I kapittel 5 lærte vi hovedregelen for adjektiv: De fleste  adjektiv ender på -t i intetkjønn og -e i flertall.

Attributiv form:

Entall      Flertall 
Hankjønn  Hunkjønn  Intetkjønn   
en brun stol  ei brun seng  et brunt bord  brune stoler/senger/bord 
-  - -t -e 

 

Predikativ form

Entall      Flertall 
Hankjønn  Hunkjønn  Intetkjønn   
Stolen er brun  Senga er brun  Bordet er brunt  Stolene er brune/sengene/bordene er brune 
- - -t -

 

Det finnes også noen unntak:

  Hankjønn  Hunkjønn  Intetkjønn  Flertall 
1.  en ny kjole  ei ny lue  et nytt bord  nye klær 
2.  en billig kjole  ei billig lue  et billig bord  billige klær 
3.  en tysk kjole  ei tysk lue  et tysk bord  tyske klær 
4.  en praktisk kjole  ei praktisk lue  et praktisk bord  praktiske klær 
5.  en moderne kjole  ei moderne lue  et moderne bord  moderne klær 
6.  en grønn kjole  ei grønn lue  et grønt bord  grønne klær 

 

  1. Adjektiv med én stavelse og som ender med vokal får -tt i intetkjønn (en ny … - et nytt …).

  2. Adjektiv som ender på -ig, får ikke –t i intetkjønn (en billig … - et billig …).

  3. Adjektiv som uttrykker nasjonalitet og som ender på -sk, får ikke -t i intetkjønn (en tysk … - et tysk …).

  4. Adjektiv som ender på -isk som er lånt fra andre språk, får ikke -t i intetkjønn  (en praktisk … - et praktisk …).

  5. Adjektiv som ender på  -e, får ikke -t i intetkjønn (en moderne … - et moderne …).

  6. De fleste adjektiv som ender på dobbelt konsonant, dropper den ene konsonanten foran  -t (en grønn … - et grønt …).

     

Liten og annen

Liten og annen er irregulære adjektiv:

Attributiv form:

Entall      Flertall 
Hankjønn  Hunkjønn Intetkjønn  
en liten bil  ei lita bok  et lite bord  små biler/bøker/bord 
       
en annen bil  ei anna bok  et annet bord  andre biler/bøker/bord 
       

Predikativ form

Entall      Flertall 
Hankjønn  Hunkjønn  Intetkjønn   
Bilen er liten  Boka er lita  Skjerfet er lite  Bilene/bøkene/skjerfene er små 
       

Annen bruker vi ikke i predikativ form.