10 Gramatyka

ZAIMKI

Zaimki dzierżawcze

sin - si - sitt - sine

W Rozdziale 9 poznałeś zaimki dzierżawcze - różne formy min (mój), din (twój) i vår (nasz) oraz hans (jego), hennes (jej) i deres (wasz i ich).

W 3. osobie liczby pojedynczej i mnogiej występuje również zaimek zwrotny dzierżawczy sin (swój). Jest on używany, gdy właścicielem przedmiotu/obiektu jest podmiot zdania. Jeśli podmiot nie jest właścicielem - używa się innych zaimków dzierżawczych:

Zaimek zwrotno-dzierżawczy musi zgadzać się rodzajem i liczbą z «posiadanym» rzeczownikiem. Sin jest rodzaju męskiego liczby pojedynczej, si - rodzaju żeńskiego liczby pojedynczej, sitt - rodzaju nijakiego liczby pojedynczej, a sine - liczbą mnogą.

Inne przykłady:

Zauważ, że sin - si - sitt - sine nie mogą być użyte w podmiocie:

PRZYMIOTNIKI

Stopniowanie

Podstawowy wzorzec stopniowania przymiotników jest następujący:

Przykłady:

Wyjątki

1) Przymiotniki zakończone na -(l)ig i -som w stopniu najwyższym przyjmują końcówkę -st (nie -est jak w przykładach powyżej):

2) W końcówkach stopnia wyższego i najwyższego opuszczamy -e, jeśli przymiotniki kończą się na -el, -en i -er:

3) Wiele przymiotników zakończonych na -sk i -e stopniuje się przy pomocy mer (bardziej) i mest (najbardziej).

Przymiotniki odczasownikowe  (np. berømt - znany), część wyrazów wielosylabowych i niektóre wyrazy obcego pochodzenia również odmienia sięw ten sam sposób:

Stopniowanie nieregularne

Przykład:

Zauważ, że:

1) Forma stopnia wyższego jest niezmienna, niezależnie od rodzaju i liczby rzeczownika:

2) Kiedy przymiotnikw stopniu najwyższym występuje przed rzeczownikiem w formie określonej, dodajemy do niego końcówke -e. Oprócz tego wymagane jest użycie rodzajnika określonego den, det lub de, zgodnego z rodzajem i liczbą rzeczownika (zob. Rozdział 8, Przymiotniki, podwójna określoność):

3) Kiedy przymiotnikw stopniu najwyższym występuje jako orzecznik po czasownikach jak å være (być), można go użyć w formie nieokreślonej lub określonej:

4) Przymiotnika w stopniu najwyższym używa się porównując dwa rzeczowniki:

PRZYSŁÓWKI

Przysłówki służą do określania czasowników, tak jak przymiotniki służą do określania rzeczowników i zaimków. Przysłówek tworzy się stosując przymiotnik w rodzaju nijakim:

PRZYIMKI

Określanie czasu

Wiele wyrażeń określających czas zawiera przyimki. Poniżej podajemy niektóre z tych wyrażeń:

Przyimek «i» stosuje się

a) przed określeniami lat, miesięcy, świąt i innymi wyrażeniami czasu:

b) przed nazwami pór roku. Pora roku, do której się odwołujesz, jest ściśle określona, a czas czasownika wskaże, czy nawiązujesz do obecnej pory roku, zbliżającej się czy też minionej. Zauważ, że rzeczownik określajacy porę roku występuje w formie nieokreślonej:

c) przed określeniem okresu trwania:

Przyimek «om» używany jest

a) przed nazwami pór roku i innych okresów, gdy te się powtarzaja. Zauważ, że nazwy występują wówczas w formie określonej:

b) do wyrażenia przyszłości:

For ... siden

Przyimek złożony «for ... siden» jest odpowiednikiem polskiej partykuły «temu» (jakiś czas temu):

PÅ

Przyimek «på» używany jest z dniami tygodnia:

SYNES - TRO - TENKE

Synes używamy, gdy wyrażamy swoje zdanie lub osobiste odczucie w znaczeniu uważam, że/sądzę:

Uwaga: synes ma końcówkę -s we wszystkich czasach: å synes - synes - syntes - har syntes. Więcej o tego typu czasownikach dowiesz się z Rozdziału 12.

Tro używamy, gdy nie jesteśmy czegoś pewni, gdy czegoś się tylko domyślamy. Po polsku wyraz ten znaczy «przypuszczać», «wydawać się», «wierzyć, że», «myśleć, że».

Tenke odnosi się do poznawczego procesu myślenia, i znaczy tyle, co «myśleć/myśleć o kimś lub o czymś»: